Օրենքը սուրբ է, պատվիրանն էլ՝ սուրբ և արդար ու բարի

Պատվիրանները կամ արգելում են, կամ խրախուսում են ինչ-որ բան անել: Այսպես, Աստված պատվիրեց մարդկանց. «Աճեցեք, բազմացեք, լցրեք երկիրը, տիրեցե՛ք դրանց...», իսկ քիչ անց. «Չուտե՛ք, որպեսզի չմեռնեք»:

Այս երկու, կարելի է ասել, նախապատվիրանները Աստծո անսահման հոգածության պտուղ են. մեկը խրախուսում է կյանքի զարթոնքը` ինչպես կյանքի պտուղ, մյուսը կանխարգելում է մահվան հաստատումը` ինչպես արգելված պտուղ: «Աճեցե՛ք և բազմացեք». սա օրհնանք և պատվիրան է միաժամանակ, օրհնանք է, քանզի առանց Աստծո օրհնության ոչինչ չի կարող հաստատվել, լինել, աճել ու բազմանալ, պատվիրան է, քանզի մարդը, որ բարի է ի բնե, պետք է աճի բարու մեջ, և բազմանա միայն բարին բազմացնելու և տարածելու նպատակադրությամբ: Սակայն մեղքը խափանում է այդ օրհնանք-պատվիրանը, քանզի շատերը աճելով` ամուլ են մնում, շատերն էլ բազմանում են` առանց աճելու, առանց հոգեմտավոր անհրաժեշտ փուլերով անցնելու, քանզի մարդու վերարտադրողական կարողությունը և զգայությունը, որ մարմնի գործառույթն են, ամբողջանում են շատ ավելի վաղ, քան բանական-իմացական կարողությունները, որ հոգու գործառույթն են: Արդյունքում մարդը անտեսում է խոսքի պատիվը` ծնելով դատարկախոսություն և սուտ, արհամարհում է իր ծագումը` պատիվ ընծայելով կապկին, դադարում է խորհել իր լինելության` գոյության և կեցության բուն իմաստի, առաքելության և նպատակի շուրջ, մոռանում և ուրանում է սեփական` Աստծո պատկերով և նմանությամբ ստեղծված էությունը, գոյությունից անցնում է չգոյության: Եվ հենց սրանից` այդ մեծ սխալից էլ ծնվում են բոլոր մյուս սխալները: Եվ հաստատապես ա՛յդ սխալն է մատնանշում մեծ մտածող հայը` Վիլյամ Սարոյանը, նկատելով, թե «ինչ-որ տեղ ինչ-որ բան սխալ է»:

«Չուտե՛ք, այլապես կմեռնեք»,- պատվիրեց Աստված, քանզի «կյանքը միայն ուտելով չէ», և «եթե ուտեք, ոչինչ չպիտի ավելանա ձեզ, եթե չուտեք, պիտի չպակասի»:
Սա, ըստ էության, առաջին և միակ արգելող պատվիրանն էր: Աստված միայն չպատվիրեց կամ միայն չարգելեց, այլև բացատրեց, թե ինչու և ինչ նպատակով է արգելում կամ սահմանափակում մարդու ազատությունը: Հետագայում նախապատվիրաններին հաջորդեցին տասնաբանյա պատվիրանները, որոնցից առաջին հինգը մղում են բարեգործության, մնացածը չարիքից հետ պահելու նպատակ ունեն: Պատվիրանները, անշուշտ, ինքնանպատակ և, առավել ևս, աննպատակ չեն: Ի սկզբանե պատվիրանների նպատակը մարդու ինքնաոչնչացման ժխտումն էր և աստվածային օրհնության հաստատումը, և այսօր էլ դեպի այդ նպատակը տանող ուղին որևէ կերպ չի շեղվել: Պատվիրանները մարդու մարդկային որակի ուղենիշներն են, մարդու` մարդ լինելու և մնալու երաշխավորները, նրա մարդկային դիմագծի ու նկարագրի ճարտարապետները: Առաքյալը վստահեցնում է, որ նույն այդ պատվիրանները կարող են վերափոխվել անողորմ դատավորի ու մահվան դատավճռի, եթե մերժվեն, անտեսվեն ու արհամարհվեն (Հռոմ. 7.7-12):

Ոմանց համար պատվիրանապահությունը ձանձրալի ու անիմաստ է, քանզի նրանց համար կյանքին գույն, համ ու հոտ տվողը մեղքն ու արկածախնդրությունն են, ոմանց համար սկզբունքորեն անհնար, որովհետև դրանով սահման է դրվում «ազատություն» պիտակը կրող ամենաթողությանը, այլոց համար` անհասանելի ու աննվաճ մի բարձունք, որը իրենց հողանյութ էության համար անհաղթահարելի է: Եթե մարդը ոչ թե լինի արկածախնդիր, այլ ունենա բարեկրոն կենցաղավարություն և բարոյական նկարագիր, ապրի ներդաշնակ աստվածահաստատ պատվիրաններին և սեփական սկզբունք դարձնի աստվածային հոգածության ու նախախնամության հանդեպ վստահությունը, նա կունենա արժանավայել կյանք` գոյապահպանության փոխարեն, և պատվաբեր մահ` փոխանակ խայտառակության: Պատվիրանները տրված են մարդու բարօրության համար` առողջ ու ապահով կյանքի համար, քանզի միայն աստվածատուր պատվիրաններին հնազանդվելով է, որ մարդը կկարողանա ապրել լիարժեք կյանքով, կկարողանա «կյանք ունենալ և լիուլի ունենալ» (Հովհ. 10.10):

Ինչպես որևէ դայակ չի կարող ծնողական սեր և գորով տալ երեխային, այնպես էլ օրենքը` որպես ծնողի կողմից նշանակված դայակ ու դաստիարակ, ծնողի աչալուրջ ու հետևողական հսկողության ներքո, խնամում է` ի լրումն ժամանակի, երբ կգա ծնողը և կպարուրի իր զավակին սիրով ու գորովով: Այսպես եղավ հրեա ազգի հետ, որ ուներ Օրենքը և մարգարեները, այդպես եղավ հեթանոս աշխարհի հետ, որ ուներ բնական օրենքը, որոնցով սնվելով ու դաստիարակվելով աճեցին մինչև կատարյալ ու կատարելագործող Սիրո գաղափարը: Այդպես է և ամեն մեկի պարագայում, որ ունի Մեծ պատվիրանը. «Պիտի սիրես Աստծուն քո ողջ կարողությամբ», և երկրորդը, որ սրա նման է. «Պիտի սիրես քո ընկերոջը` ինչպես սեփական անձդ» (Մատթ. 22.38), և մի նոր պատվիրան. «Սիրեցե՛ք միմյանց» (Հովհ. 13. 34):

Երեցկին
Լիլիթ ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ
ԳՈՐԻՍ

Մեկնաբանություններ